دزج شهری است در کیلو متر ۵ جاده همدان قروه
شاید بتوان وجه تسمیه اسم این شهر را اینگونه بیان کرد
دزج از ریشه دژک به معنی
دژ و قلعه است
این شهر مرکز چهار دولی غربی است
چهار دولی به تلفظ محلی چردوروی
به معنی چهره و سیرت و یااز تفسیری دیگر به معنی محل انجام زراعت مشارکتی
چرده به معنی مشارکت و شراکت
شیعه مذهبند زبان مردم بومی کردی و شباهت زیادی به کردی مردم کرمانشاه دارد (کلهری)
نکته جالب این شهرقرار گرفتن روی نوار تغییر گویش از کردی اردلانی به کردی کلهری و مرز مذهبی اهل تسنن و تشیع است
به طوری که روستاهای غربی این شهر با گویش اردلانی صحبت میکنند
و به حرکت به سمت شرق و شمال غربی شهر لهجه کلهری رواج بیشتری دارد
به جرات می توان گفت علیرغم تفاوتهای مذهبی و گویشی روابط بسیار حسنه و مستحکمی
بین این مردمان و اهالی نوار مرزی ذکر شده برقرار است
(شاید در حال حاضر این مورد زیاد جالب توجه نباشد اما دقت
در سالهای گذشته دور اهمیت موضوع را نشان می دهد )
در قدیم ایام بقیه و ارامگاهی در منطقه کشاورزی اخکن وجود داشته
(اخکن نام مزرعه و دشتی متعلق به این شهر است )
که از ان به عنوان خواهر باباگرگر یاد میشده
(از نام این بانو بی اطلاعم )
(بابا گرگر :سید جلال الدین از فرزندان امام موسی کاظم )
که در سالهای قبل از انقلاب توسط غارت گران به طمع گنج تارج شده و اثاری
از ان باقی نمانده است
البته بعید نیست لقب خواهر باباگر گر به علت تشابه تشکیل حبابهای گاز گوگرد در این مکان
و حبابهای ارامگاه باباگرگر باشد
در سالهای اخیر (از سال ۱۳۷۵ به بعد تقریبا ) خشکسالیهای ممتد و برداشت بی رویه
کشاورزان از منابع زیر زمینی به واسطه کشت سیب زمینی
بحران اب در این منطقه بسیار جدی است بطوری که افت اب در بعضی مناطق
به ۲۰الی ۳۰ متر رسیده و تقریبا تمامی چاههای کشاورزی به واسطه ترکیبات کربناتی
اب بد مزه و گسی دارند
از نظر مردمی اهالی این شهر بهژنج طایفه تقسیم می شوند
که القاب انها
(عشیره در زبان محلی با عنوان خیل kheel ترجمه و
تلفظ میگردد)
حیر hayar
زینل ونی zainal vany
کمک kama
دووریش ونی
durish vany
ممو mamo
میباشد
وجه تسمیه شهر شدن این روستا به زمان
استانداری اقای محمد رضا رحیمی استاندار وقت میباشد
که از این روستا به عنوان
شهر نقلی دزج یاد و انصافا حمایت کرد
بنا بر روایتی محل استقرار قبلی این روستا
منطقه ای نزدیک به جاده
همدان قروه با نام دیه کون diah koun
یا روستای کهنه
میباشد
اقتصاد منطقه بر اساس کشاورزی و عموم کشت انها گندم و سیب زمینی
میباشد
هنرها و صنایع دستی در این روستا به ورطه فراموشی و نابودی کشیده شده
اند
در سالهای گذشته و تا قبل حمله عراق به کویت تعداد زیادی از مردان این شهر
به کشور کویت جهت کار
مهاجرت میکردند
علیرغم اینکه سابقه تاسیس مدرسه
(دبستان عنصری) به سبک جدید در این شهر به قبل از سال 1313 بر میگردد
مردم این
روستا از نظر درجات علمی پیشرفت مناسب و شایانی نداشته اند
مردم این شهر در
اقدامی عجیب و بعد از پیروزی انقلاب -در سال 1359 یا 1360 همزمان با سالگرد
جشنهای
شاهنشاهی (علی رغم منسوخ شدن به واسطه انقلاب )به جشن و پایکوبی و شعار
به نفع شاه مخلوع پرداختند که با واکنش تند و سرکوب انقلابیون همراه شد
در این شهرشعب بانکهای کشاورزی و ملی دایر است
همچنین
امکان ادامه تحصیل تا مقطع دبیرستان برای ساکنان ان فراهم میباشد